جیره کاملا مخلوط یا خوراک TMR چیست

تغذیه مناسب گاوهای شیری از جمله عوامل تاثیرگذار بر میزان تولید شیر، وضعیت سلامتی و رفتار این دام ها محسوب می شود. گاوهای شیری باید مقدار کافی و متناسب از ماده خوراکی و مغذی دریافت کنند تا نیازهای خود را از لحاظ انرژی، پروتئین، فیبر، ویتامین، مواد معدنی و آب برطرف سازند.

برای رسیدن به این هدف، روش های گوناگونی برای تغذیه گاوها ارائه شده است که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. یکی از روش های محبوب و رایج در سراسر جهان، تغذیه با روش TMR یا جیره مخلوط می باشد.

در این نوشتار قصد داریم با خوراک TMR بیشتر آشنا شویم و نحوه آماده سازی، خوراندن و کنترل آن را مورد بررسی قرار دهیم. علاوه بر این، به برخی از خوبی ها و چالش های این روش تغذیه اشاره کرده و نکات کاربردی برای بهینه سازی عملکرد آن را پیشنهاد خواهیم کرد.

روش های خوراک دهی

همانطور که در مقدمه ذکر شد تغذیه مناسب گاوهای شیری از جمله عوامل موثر بر تولید و کیفیت شیر، سلامت و رفتار این دام ها است. گاوهای شیری برای تولید شیر با کیفیت و مقدار بالا نیاز به دریافت خوراک های متعادل و مغذی دارند که بتوانند نیازهای غذایی آنها را در زمینه های مختلف مانند انرژی، پروتئین، فیبر، ویتامین، مواد معدنی و آب برآورده کنند.

برای تأمین این نیازها، روش های مختلفی در خوراک دهی به گاوهای شیری وجود دارد که هر یک دارای مزایا و معایب خود هستند.

روش خوراک دهی به صورت جداگانه

در این روش، مواد خوراکی و مغذی مختلف (کنسانتره، علوفه، مکمل ها و آب) به صورت جدا و در ظروف متفاوت برای گاو فراهم می شوند. این روش نسبت به سایر روش ها از لحاظ هزینه و تجهیزات ساده تر است اما این امکان وجود دارد که گاو بین مواد غذایی تفاوت قائل شده و بعضی از آنها را جدا کند و این موجب نارسایی غذایی شود.

روش خوراک دهی به صورت پارشال مخلوط

در این روش، کنسانتره و علوفه به صورت یک جیره مخلوط و همگن برای گاو ارائه می شوند اما مکمل ها و آب به صورت جدا داده می شوند. این روش نسبت به روش قبلی باعث کم شدن انتخاب و تفکیک مواد غذایی توسط گاو می شود اما نیازمند دقت بالاتر در تعیین نسبت و سطح کنسانتره و علوفه است.

روش خوراک دهی به صورت کاملا مخلوط یا TMR

روش جیره مخلوط که کامل ترین روش خوراک دهی به شمار می رود و در این مقاله به این روش پرداخته شده است.

مزایای روش TMR نسبت به سایر روش های خوراک دهی

روش خوراک دهی به صورت کاملا مخلوط یا TMR یکی از روش های پیشرفته و موثر در تغذیه گاو شیری است. این روش نسبت به سایر روش های خوراک دهی به صورت جدا یا نیمه مخلوط، دارای فواید زیادی است که در ادامه به آن ها اشاره می شود.

افزایش مصرف خوراک و کاهش هدر رفتن مواد غذایی توسط گاو

وقتی که گاو به صورت جدا خوراک می خورد، ممکن است برخی از مواد غذایی را انتخاب کند و برخی را نادیده بگیرد. این باعث می شود که مقدار زیادی از خوراک هدر رود و گاو نتواند به انرژی و مواد مغذی لازم دست یابد.

اما وقتی که گاو به صورت TMR خوراک می خورد، تمام مواد غذایی به شکل یکسان و همگن در اختیار او هستند و او نمی تواند آن ها را تفکیک کند. بنابراین، گاو مصرف خوراک بیشتری دارد و پرت خوراک کمتری می شود.

افزایش تعادل غذایی و کاهش اختلالات شکمبه ای ناشی از انتخاب و جداسازی مواد غذایی توسط گاو

گاو شیری برای تولید شیر با کیفیت نیاز به تعادل مناسب بین انرژی، پروتئین، فیبر، مواد معدنی و ویتامین ها دارد. اگر گاو به صورت جدا خوراک بخورد، ممکن است بعضی از این عناصر را کم یا زیاد دریافت کند. این باعث می شود که فعالیت باکتری های شکمبه اختلال پیدا کند و PH شکمبه تغییر کند. این مسئله ممکن است منجر به بروز عفونت های شکمبه ای، التهاب پانس، آسیدوز شکمبه ای، کتوز و سایر بیماری های گوارشی شود.

اما وقتی که گاو به صورت TMR خوراک بخورد، تعادل غذایی بهینه تر حفظ می شود و فعالیت باکتری های شکمبه بهبود می یابد. این باعث می شود که سلامت شکمبه و گوارش گاو حفظ شود.

افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت شیر از نظر مقدار چربی، پروتئین و لاکتوز

تولید شیر در گاو شیری به عوامل مختلف بستگی دارد، از جمله نژاد گاو شیری، سن، فصل، سلامت، استرس و تغذیه. تغذیه مناسب دام باعث می شود که دام بتواند انرژی و مواد مغذی لازم برای تولید شیر را تأمین کند. وقتی که دام به صورت TMR خوراک می خورد، مصرف خوراک و تعادل غذایی افزایش می یابد و این باعث می شود که  دام بیشتر شیر تولید کند.

همچنین، کیفیت شیر از نظر مقدار چربی، پروتئین و لاکتوز نیز بهبود می یابد. این موارد باعث افزایش درآمد دامدار و رضایت مصرف کننده می شود.

افزایش بهره وری و کاهش هزینه های تولید و نگهداری گاو

تولید و نگهداری دام هزینه های زیادی را در بر می گیرد، از جمله هزینه های خوراک، دارو، پزشک، تجهیزات، نیروی انسانی و سایر عوامل. برای کاهش هزینه ها و افزایش سود، لازم است که بهره وری گاو شیری افزایش یابد.

وقتی که دام به صورت TMR خوراک می خورد، علاوه بر افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت شیر، هزینه های خوراک نیز کاهش می یابد. زیرا در این روش، پرت خوراک کمتر است و می توان از مواد غذایی ارزان تر و در دسترس استفاده کرد.

همچنین، با کاهش بروز بیماری های گوارشی، هزینه های دارو و پزشک نیز کمتر می شود. علاوه بر این، با استفاده از دستگاه های فیدرمیکسر، نیاز به نیروی انسانی برای خوراک دادن گاو نیز کمتر می شود.

افزایش انعطاف پذیری در استفاده از مواد غذایی مختلف و تنظیم جیره بر اساس نیازهای گاو

دام در طول دوره زندگی خود نیازهای مختلفی از نظر تغذیه دارد، بسته به سن، فصل، مرحله تولید شیر، بارداری و سایر عوامل. برای رفع این نیازها، لازم است که جیره دام را به صورت مناسب تغییر داد.

وقتی که گاو به صورت TMR خوراک می خورد، می توان با تغییر نسبت و مقدار مواد غذایی مختلف در فیدرمیکسر، جیره را به راحتی تنظیم کرد.

همچنین، می توان از مواد غذایی مختلف و در دسترس استفاده کرد، بدون اینکه نگران اثرات منفی آن ها بر روی گاو باشید. زیرا در روش TMR، همه مواد غذایی به شکل یکسان و همگن در اختیار گاو قرار می گیرند و احتمال اختلال در فعالیت باکتری های شکمبه کمتر است.

معایب روش TMR نسبت به سایر روش های خوراک دهی

روش خوراک دهی به صورت کاملا مخلوط یا TMR با وجود مزایای زیادی که دارد، بدون مشکل و عاری از هر گونه ضعف نیست. این روش نسبت به سایر روش های خوراک دهی به صورت جدا یا نیمه مخلوط، معایب و چالش هایی را نیز به همراه دارد که در ادامه به آن ها اشاره می شود.

نیاز به دستگاه های پیچیده و گران قیمت برای تولید، حمل و نقل و توزیع خوراک TMR

برای تولید و به کارگیری خوراک TMR  نیاز به تجهیزاتی مانند فیدرمیکسر، سیلو، کانوایر و غیره. این دستگاه ها نیاز به سرمایه گذاری، نگهداری و تعمیرات زیادی دارند و ممکن است در شرایط اقلیمی سخت یا برق قطعی دچار مشکل شوند.

نیاز به دقت و کنترل بالا در تهیه، ذخیره و مصرف خوراک TMR

در تهیه، ذخیره و مصرف خوراک  TMR نیاز به دقت و کنترل بالا می باشد، زیرا هر گونه تغییر در کیفیت، مقدار یا نسبت مواد غذایی ممکن است بر روی عملکرد گاو تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، لازم است که خوراک به صورت مداوم آزمایش شده و تجزیه شده و جیره به صورت مناسب تنظیم شود. همچنین، لازم است که خوراک به صورت مناسب ذخیره شده و از تغییرات حرارتی، رطوبت، فاسد شدن یا آلودگی جلوگیری شود.

نیاز به نظارت و آموزش برای کارکنان و دامداران در خصوص روش TMR

از آنجا که خوراک دهی به روش جیره کامل نسبت به سایر روش های خوراک دهی پیچیده تر و حساس تر است. بنابراین، لازم است که کارکنان با دستگاه ها، مواد غذایی، جیره ها و علائم حالت گاو آشنا باشند و بتوانند در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام دهند.

افزایش احتمال بروز بعضی از بیماری های گوارشی در گاو شیری با استفاده از روش TMR

افزایش احتمال بروز بعضی از بیماری ها مانند بیماری اسیدوز (SARA)، کتوزیس (Ketosis)، جا به جایی شیردان  (Abomasal Displacement) و غیره. این بیماری ها ممکن است ناشی از عدم تطابق جیره با نیازهای گاو، مصرف خوراک بیش از حد یا نامناسب، تغییرات ناگهانی در جیره یا کیفیت خوراک، عدم توجه به فاکتورهای محیطی مانند دما، رطوبت، تهویه و غیره باشد. این بیماری ها می توانند عملکرد گاو را کاهش دهند و هزینه های درمان و پزشکی را افزایش دهند.

چگونه جیره TMR را تهیه کنم؟

برای تامین خوراک کامل برای گاوها در یک گاوداری صنعتی، شما نیاز دارید که علوفه، دانه‌ها، مکمل‌های پروتئینی، ویتامین‌ها، معادن و افزودنی‌های خوراکی را با نسبت مناسب ترکیب کنید. این ترکیب باید به طوری باشد که هر گاو در هر بار خوردن مقدار لازم از مواد مغذی را بگیرد.

مراحل تهیه جیره TMR

• گاو ها را بر اساس نیازهای غذایی، تولید شیر، سن و وضعیت آبستنی به گروه های مختلف تقسیم کنید.
• جیره خود را برای هر گروه از گاوها و بر اساس نیازهای مغذی گاوهای خود طراحی کنید. شما می توانید از علوفه های خشک و سیلو شده، غلات، پروتئین های حیوانی و گیاهی، ویتامین ها و مواد معدنی استفاده کنید. برای این کار ممکن است به کمک یک متخصص تغذیه نیاز داشته باشید.
• ابتدا علوفه‌های خشک با اندازه ذرات کوچک را به میکسر خوراک دام اضافه کنید. مثلاً آرد یونجه یا خشکبار.
• سپس دانه‌ها، مکمل‌های پروتئینی و ویتامین‌ها را به صورت یک پری‌میکس درست کنید و به مخلوط کننده بریزید. این کار باعث می‌شود که این مواد به طور یکنواخت در جیره توزیع شوند.
• در نهایت علوفه‌های تر با اندازه ذرات بزرگ را به مخلوط کننده اضافه کنید. مثلاً سیلاژ یا علوفۀ تازۀ خرد شده.
• مخلوط کننده را به مدت مناسب روشن نگه دارید تا جیرۀ TMR آماده شود. زمان لازم برای مخلوط شدن جیرۀ TMR بستگی به نوع و برند فیدر میکسر دارد.

نکات گروه بندی در جیره کاملا مخلوط

برای گروه بندی گاو ها در جیره مخلوط، باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. برخی از این عوامل عبارتند از:

• مقدار و کیفیت علوفه و کنسانتره در جیره
• مقدار و نوع چربی، پروتئین، فیبر، انرژی، ویتامین و مواد معدنی در جیره
• تعادل بین پروتئین قابل تجزیه و پروتئین نامحلول در شکمبه
• تعادل بین کربوهیدرات غیرفیبری و فیبر خام در جیره
• شکل فیزیکی جیره و طول علوفه
• فضای آخور و دسترسی به آب
• تراکم دام و رفتار تغذیه ای

به طور کلی، تولیدکنندگانی که از خوراک TMR استفاده می‌کنند باید حداقل سه گروه تولید شیر و یک گروه گاو خشک داشته باشند. گروه‌های پیشنهادی برای یک گله‌ای که خوراک TMR می‌خورند عبارتند از

گاوهای پیش‌خشک یا نزدیک به خشک شدن (۲ تا ۳ هفته قبل از زایمان) شروع شیردهی

گاوهای پیش‌خشک مصرف ماده خشک کمی دارند (حدود ۱۰ کیلوگرم در روز). آن‌ها نیاز به یک خوراک با الیاف زیاد دارند که شامل مواد مغذی لازم برای موارد زیر باشد.

• آماده‌سازی برای زایمان بره
• شروع شیردهی
• جلوگیری از مشکلات متابولیک

خوراک باید شامل موارد زیر باشد:

• حدود ۳ کیلوگرم دانه
• ۲ تا ۳ کیلوگرم علوفه با کیفیت خوب به علاوه علوفه مانند سیلو ذرت
• پروتئین‌ها
• مواد معدنی، ویتامین ها
• افزودنی‌های خوراکی که لازم هستند تا خوراک را خوشمزه کنند و از اختلالات متابولیک جلوگیری کنند

گروه گاوهای تازه‌خشک (۱ تا ۲۱ روز بعد از زایمان)

گاوهای تازه‌خشک مصرف ماده خشک کمی دارند، اما نیاز به مواد مغذی زیادی دارند زیرا شیردهی را شروع می‌کنند. خوراک TMR آن‌ها باید الیاف کافی (۲ تا ۳ کیلوگرم علوفه با کیفیت خوب) داشته باشد تا به بهبود عملکرد رومن کمک کند. همچنین باید شامل علوفه‌ها و تغذیه‌های دیگری باشد که برای شروع خوب به سمت تولید شیر بالا و ورود به گروه تولید بالا مناسب باشند.

گروه گاوهای پیر تولید بالا (دوره شیردهی دوم و بیشتر) (۲۱ تا ۱۸۰ روز در شیر)

گاوهای پیر تولید بالا به اوج تولید شیر و اوج مصرف ماده خشک می‌رسند. هدف از تغذیه این گروه حفظ تولید شیر بالا برای باروری مجدد گاوها برای دوره شیردهی بعدی است. شما می‌توانید این گروه را یک گروه تکثیر در نظر بگیرید.

گروه گاو های شکم اول یا دوره اول شیردهی

گاوهای دوره شیردهی اول بهتر است گروه جداگانه‌ای داشته باشند چون از نظر رفتاری و تغذیه‌ای با گاوهای پیر متفاوت هستند. این گاوها کندتر به بیشترین مصرف ماده خشک و تولید شیر می‌رسند ولی تولید شیر آن‌ها پایدارتر است. این گروه تا ۲۵۰ روز بعد از شروع شیردهی یا بیشتر می‌توانند با هم بمانند و سپس به گروه دوره شیردهی پایانی منتقل شوند.

گاوهای دوره شیردهی میانی (۱۸۰ تا ۲۵۰ روز در شیر)

گاوهای دوره شیردهی میانی علاوه بر تولید شیر، باید باردار نیز باشند. تولید شیر این گروه حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد از گروه تولید بالا است. این گروه نیاز به خوراکی دارند که علوفه زیاد و مواد مغذی کمتری نسبت به گروه تولید بالا داشته باشد.

گاوهای خشک دور از زایمان (۲۲۰ تا ۲۶۰ روز بارداری)