معرفی نژادهای گاو شیری

نژاد هلشتاین-فریزن (Holstein-Friesian)

یکی از نژادهای گاو شیری که بیشترین تولید را دارد، نژاد گاو هلشتاین-فریزن است که از کشورهای هلند، آلمان و دانمارک به وجود آمده است. این گاوها پوستی سفید با لکه‌های سیاه یا قرمز دارند و اندازه‌ای بزرگ هستند این نژاد هم برای تولید شیر و هم برای تولید گوشت مورد تقاضا هستند.

چند خصوصیت از این نژاد به شرح زیر است:

شیردهی زیاد: این گاوها در سال میانگین ۱۱۶۴۶ لیتر شیر می‌دهند که درصد چربی آن ۳.۷ و درصد پروتئین آن ۳.۱ است. بعضی از گاوهای این نژاد می‌توانند در روز تا ۸۰ کیلوگرم شیر بدهند.

تطبیق‌پذیری با محیط: این گاوها در هر نوع آب و هوا قابل نگهداری هستند و با انواع علوفه‌ها سازگاری دارند. این گاوها همچنین سلامت خوب و مقاومت زیاد در مقابل خیلی از بیماری‌ها را دارند.

دارای دو منفعت: این گاوها علاوه بر شیر، گوشت با کیفیت و بازده بالایی هم دارند. وزن گوساله در زمان تولد حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم و وزن گاو بالغ بین ۶۸۰ تا ۷۷۰ کیلوگرم است.

نژاد آیرشایر (Ayrshire)

آیرشایر یکی از نژادهای گاو شیری است که اصالت آن به منطقه آیرشایر در جنوب غربی اسکاتلند برمی‌گردد. این نژاد دارای رنگ سفید و قرمز است و شاخ‌هایی کوتاه و خمیده به سمت بالا دارد. این نژاد برای تولید شیر با کیفیت بالا و توانایی چرای خوب در شرایط مختلف محیطی مشهور است.

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

تولید شیر بالا: این نژاد به طور میانگین روزانه ۲۲ لیتر شیر تولید می‌کند که حدود ۴.۲ درصد آن شامل چربی و ۳.۴ درصد آن حاوی پروتئین است. بعضی از گاوهای این نژاد می‌توانند روزانه تا ۳۰ لیتر شیر تولید کنند.

سازگاری با شرایط محلی: این نژاد در مناطق سرد و مرطوب به خوبی رشد می‌کند و با علوفه‌های خشک و کم کیفیت نیز سازگار است¹. این نژاد همچنین دارای سلامت پستان و پاهای خوب و مقاومت بالا در برابر بسیاری از بیماری‌ها است.

دو منظوره بودن: این نژاد علاوه بر تولید شیر، دارای گوشت با کیفیت خوب و بازده کشتار متوسط است. وزن گوساله در هنگام تولد حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم و وزن گاو بالغ بین ۴۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم است.

نژاد براون سوئیسی (Brown Swiss)

براون سوئیسی یکی از نژادهای گاو شیری است که اصالت آن به کوه‌های آلپ کشور سوئیس برمی‌گردد. این نژاد دارای رنگ قهوه‌ای روشن تا تیره است و موهای پوزه، درون گوش و پایین ساق‌ها معمولا کم رنگ است. این نژاد برای تولید شیر با کیفیت بالا و توانایی چرای خوب در شرایط مختلف محیطی مشهور است.

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

تولید شیر بالا: این نژاد به طور میانگین سالانه ۹۵۳۵ لیتر شیر تولید می‌کند که حدود ۴ درصد آن شامل چربی و ۳.۵ درصد آن حاوی پروتئین است. بعضی از گاوهای این نژاد می‌توانند روزانه تا ۴۰ لیتر شیر تولید کنند.

سازگاری با شرایط محلی: این نژاد در مناطق سرد و خشک به خوبی رشد می‌کند و با علوفه‌های خشک و کم کیفیت نیز سازگار است. این نژاد همچنین دارای سلامت پستان و پاهای خوب و مقاومت بالا در برابر بسیاری از بیماری‌ها است.

دو منظوره بودن: این نژاد علاوه بر تولید شیر، دارای گوشت با کیفیت خوب و بازده کشتار بالا است. وزن گوساله در هنگام تولد حدود ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم و وزن گاو بالغ بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم است.

نژاد گرنزی (Guernsey)

گرنزی یکی از نژادهای گاو شیری است که اصالت آن به منطقه گرنزی در جزایر مانش برمی‌گردد. این نژاد دارای رنگ حنایی یا قرمز و سفید است و شاخ‌هایی کوتاه و خمیده به سمت بالا دارد. این نژاد برای تولید شیر با کیفیت بالا و طعم خوب مشهور است.

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

– تولید شیر بالا: این نژاد به طور میانگین سالانه ۵۲۰۰ لیتر شیر تولید می‌کند که حدود ۴.۵ درصد آن شامل چربی و ۳.۲ درصد آن حاوی پروتئین است. بعضی از گاوهای این نژاد می‌توانند روزانه تا ۲۵ لیتر شیر تولید کنند.

– سازگاری با شرایط محلی: این نژاد در مناطق معتدل و مرطوب به خوبی رشد می‌کند و با علوفه‌های مختلف سازگار است. این نژاد همچنین دارای سلامت پستان و پاهای خوب و مقاومت بالا در برابر بسیاری از بیماری‌ها است.

– دو منظوره بودن: این نژاد علاوه بر تولید شیر، دارای گوشت با کیفیت خوب و بازده کشتار متوسط است. وزن گوساله در هنگام تولد حدود ۲۵ تا ۳۵ کیلوگرم و وزن گاو بالغ بین ۴۵۰ تا ۷۷۳ کیلوگرم است.

نژاد جرسی (Jersey)

 یکی دیگر از نژادهای گاو شیری نژاد جرسی  است که اصالت آن به جرسی، در جزایر مانش بریتانیا برمی‌گردد. این نژاد دارای رنگ زرد متمایل به قهوه‌ای یا سیاه است و لکه‌های سفید روی بدنش دارد. شیر این نژاد دارای مقدار زیادی چربی و پروتئین است و رنگ زرد آن به دلیل وجود کاروتن است.

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

تولید شیر بالا: نژاد جرسی به طور میانگین سالانه ۴۰۰۰ لیتر شیر تولید می‌کند که حدود ۴.۲ درصد آن شامل چربی و ۳.۶ درصد آن حاوی پروتئین است. بعضی از گاوهای این نژاد می‌توانند روزانه تا ۲۰ لیتر شیر تولید کنند.

سازگاری با شرایط محلی: این نژاد در مناطق معتدل و مرطوب به خوبی رشد می‌کند و با علوفه‌های مختلف سازگار است. این نژاد همچنین دارای سلامت پستان و پاهای خوب و مقاومت بالا در برابر بسیاری از بیماری‌ها است .

-تک منظوره بودن: این نژاد فقط برای تولید شیر استفاده می‌شود و دارای گوشت با کم کیفیت و بازده کشتار پایین است. وزن گوساله در هنگام تولد حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم و وزن گاو بالغ بین ۴۰۰ تا ۸۲۰ کیلوگرم است .

نژاد شورت هورن (Short Horn)

شورت هورن یکی از نژادهای گاو شیری و گوشتی است که بومی شمال شرقی انگلستان است و از تلفیق دو نژاد Teeswater و Durham به وجود آمده‌است. این نژاد دارای رنگ قرمز، سفید، قزل یا مخلوط قرمز و سفید است و شاخ‌های آن کوتاه هستند . گاوهای ماده حدود ۶۳۶ کیلوگرم و گاوهای نر حدود ۹۵۵ کیلوگرم وزن دارند. در هر دوره شیردهی ۵۱۲۰ لیتر شیر تولید می‌کنند که میزان درصد چربی آن ۳٫۶۵ درصد است .

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

دو منظوره بودن: این نژاد هم برای تولید شیر و هم برای تولید گوشت مناسب است.

 سازگاری با شرایط مختلف: این نژاد مقاوم در برابر سرما، گرما، باران و خشکسالی است و با علوفه‌های مختلف سازگار است.

 رشد سریع: این نژاد دارای رشد سریع و بازده کشتار بالا است.

نژاد کری (Kerry)

کری یکی از نژادهای کهن گاو شیری است که بومی ایرلند است و احتمالا از گاوهای سیاه کوچکی که توسط انسان نئولیتیک به ایرلند آورده شده‌اند، مشتق شده‌اند. این نژاد دارای رنگ سیاه یک دست است و فقط مقدار کمی سفید روی پستان دارد. شاخ‌های آن سفید با نوک‌های تیره هستند، اما معمولا بریده می‌شوند. گاوهای ماده حدود ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم وزن دارند و در هر دوره شیردهی ۳۰۰۰ تا ۳۷۰۰ کیلوگرم شیر تولید می‌کنند. قطرات چربی در شیر آن‌ها خیلی کوچک هستند که باعث می‌شود شیر آن‌ها برای تولید پنیر، کره و ماست مناسب باشد .

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

 مقاومت در برابر سرما: این نژاد به خوبی در مناطق سرد و بارانی ایرلند زنده مانده و با علوفه‌های فقیر و شرایط سخت سازگار است.

 طول عمر بالا: این نژاد دارای عمر طولانی است و معمولا تا سال‌های دهه دوم عمر خود شیرده هستند.

تک منظوره بودن: این نژاد فقط برای تولید شیر استفاده می‌شود و دارای گوشت با کم کیفیت و بازده کشتار پایین است.

نژاد مونت بلیارد (Montbeliarde)

مونت بلیارد یکی از نژادهای گاو شیری و گوشتی است که بومی ناحیه مونت بلیارد در شرق فرانسه است و از ناحیه کوهستانی ژورا در سوئیس به وجود آمده‌است . این نژاد دارای رنگ ابلق قرمز و سفید است و شاخ‌های آن کوتاه هستند . گاوهای ماده حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم و گاوهای نر حدود ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم وزن دارند. در هر دوره شیردهی ۱۰ هزار کیلوگرم شیر تولید می‌کنند که میزان درصد چربی آن ۳٫۸ درصد و میزان پروتئین آن ۳٫۶ درصد است .

بعضی از ویژگی‌های این نژاد عبارتند از:

 باروری بالا: این نژاد دارای درصد باروری بالاتری نسبت به سایر نژادهای شیری است و طول عمر تولیدی آن‌ها نیز زیاد است.

مقاومت محیطی: این نژاد مقاوم در برابر دما، رطوبت، خشکسالی و باران است و با علوفه‌های مختلف سازگار است.

رشد سریع: این نژاد دارای رشد سریع و بازده کشتار بالا است و گوساله‌های جوان آن‌ها در سن ۱۸ تا ۲۰ ماهگی حدود ۳۸۰ تا ۴۳۰ کیلوگرم وزن دارند.

نژاد فریژن انگلیسی (English Friesian)

فریژن انگلیسی یکی از نژادهای گاو شیری است که بومی هلند و آلمان است و از نژادهای هلشتاین-فریزن به وجود آمده‌است . این نژاد دارای رنگ ابلق سیاه و سفید یا قرمز و سفید است و شاخ‌های آن کوتاه هستند . گاوهای ماده حدود ۶۸۰ تا ۷۷۰ کیلوگرم و گاوهای نر حدود ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم وزن دارند. در هر دوره شیردهی بالاترین میزان تولید شیر در میان کل حیوانات شیرده جهان را دارند . معمولاً برای شیردهی و در برخی مناطق برای تولید گوشت استفاده می‌شوند .

نژاد فریزن هلندی (Dutch Friesian)

فریزن هلندی یکی از نژادهای گاو شیری است که بومی هلند است و از نژادهای فریزن به وجود آمده‌است. این نژاد دارای رنگ ابلق سیاه و سفید است و شاخ‌های آن بلند و خمیده به جلو هستند. گاوهای ماده حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم و گاوهای نر حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم وزن دارند. در هر دوره شیردهی حدود ۷۰۰۰ لیتر شیر تولید می‌کنند. معمولاً برای شیردهی و در برخی مناطق برای تولید گوشت استفاده می‌شوند .

نژاد فریزن سفید و قرمز (Red and White Friesian)

فریزن سفید و قرمز یکی از نژادهای گاو شیری است که بومی هلند است و از نژادهای فریزن به وجود آمده‌است. این نژاد دارای رنگ ابلق قرمز و سفید است و شاخ‌های آن بلند و خمیده به جلو هستند. گاوهای ماده حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم و گاوهای نر حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم وزن دارند. در هر دوره شیردهی حدود ۷۵۰۰ لیتر شیر تولید می‌کنند. معمولاً برای شیردهی و در برخی مناطق برای تولید گوشت استفاده می‌شوند .

نژاد گاو سیستانی

گاو سیستانی یک نژاد گوشتی است که در منطقه سیستان و بلوچستان پرورش داده می‌شود. این گاو دارای رنگ قهوه‌ای تیره تا سفید است و شاخ‌های آن بلند و خمیده به جلو هستند. گاو سیستانی دارای قابلیت وزن‌گیری روزانه بالا، تحمل درجه حرارت بالا، مقاومت به بیماری‌ها و تغییرات جوی، كم توقعی در كنار استعداد رشد و پروار شدن جبرانی گوساله‌های نر سیستانی در زمان پرواربندی است. تولید شیر این گاو در حدود ۱۲۶۲ کیلوگرم در سال است.

نژاد گاو تالشی

گاو تالشی یک نژاد شیری-گوشتی است که در منطقه تالش و بخش‌های دیگر استان گیلان تا استان اردبیل پرورش داده می‌شود . این گاو دارای رنگ سیاه تا قرمز آجری است و گاهی نیز به رنگ زرد و سفید آهویی دیده می‌شود . گاو تالشی دارای جثه‌ای بزرگ، شاخ‌های کوتاه و خمیده به جلو، غبغب پرچین و آویزان و کوهان عضلانی است. تولید شیر این گاو در حدود ۶۴۵ کیلوگرم در سال است.

نژاد گاو نجدی

 گاو نجدی شاخص‌ترین توده جمعیتی گاو در خوزستان بوده و از سوی فائو نیز به همین نام شناخته می‌شود. این گاو یک نژاد شیری-گوشتی است که در جنوب و جنوب غرب کشور پرورش داده می‌شود. این گاو دارای رنگ قهوه‌ای روشن تا سفید است و شاخ‌های آن بلند و خمیده به جلو هستند. گاو نجدی دارای قابلیت تحمل درجه حرارت بالا، آسان زایی، مقاومت در برابر ابتلا به بیماری‌ها و انگل‌ها، سازش با شرایط آب و هوایی و تغذیه ای نامطلوب است. تولید شیر این گاو در حدود ۱۴۷۷ کیلوگرم در سال است.

نژاد گاو سرابی

گاو سرابی یک نژاد شیری-گوشتی است که در منطقه سراب و بخش‌های دیگر استان آذربایجان شرقی پرورش داده می‌شود . این گاو دارای رنگ زرد روشن تا قهوه‌ای سوخته است و بر روی بدن آن لکه‌های سفید رنگی مشاهده می‌شود. گاو سرابی دارای جثه‌ای کوچک، شاخ‌های بلند و خمیده به عقب، غبغب کشیده و چین‌دار و کوهان عضلانی است.  شیر این گاو در حدود ۵۸۰ کیلوگرم در سال است.

نژاد گاو گلپایگانی

 گاو گلپایگانی یک نژاد شیری-گوشتی است که در منطقه گلپایگان و بخش‌های دیگر استان اصفهان پرورش داده می‌شود . این گاو دارای رنگ سفید تا خاکستری تا سیاه است و اطراف پوزه و دور چشم‌ها و فرج آن ممکن است خرمایی و قهوه‌ای، سیاه و یا سفید رنگ باشد. گاو گلپایگانی دارای جثه‌ای کوچک، شاخ‌های کوتاه و هلالی شکل، دست و پای ظریف و کوچک، دم باریک و بلند و پوزه‌ای باریک است. تولید شیر این گاو در حدود ۱۴۷۷ کیلوگرم در سال است.