خط تولید شیر پاستوریزه

دیگ بخار – Boiler

دیگ بخار از دیگر تجهیزات مورد نیاز تولید شیر می باشد. گرمای مورد نیاز برای دستگاه های خط تولید شیر مانند مبدل حرارتی، توسط چرخه مداوم بخار ایجاد شده از دیگ بخار تولید می شود. آب در دیگ ها به بخار تبدیل و وارد سیکل مصرفی می شود، بعد از تبادل حرارت و بر اساس میعان، سرد و مجدد به آب جوش تبدیل می شود و به دیگ باز می گردد.

مبدل حرارتی – heat exchanger

مبدل حرارتی جهت تبادل گرما مابین مایع داغ و شیر بدون تماس مستقیم در خط تولید شیر پاستوریزه به کار می رود. کاربرد آن در مرحله پیش گرم کردن خط تولید شیر پاستوریزه می باشد. برای ورود به پاستوریزاتور بایستی دمای شیر تا ۷۵ درجه سانتی گراد افزایش یابد که این کار با انتقال از صفحات مستطیلی موجدار یا لوله های مبدل و تماس غیر مستقیم با بخار یا آب گرم، انجام می شود.

سردخانه – Cold Storage

به جهت حفظ کیفیت، مواد مغذی و طعم شیر، پس از بسته بندی باید برای نگه داری  بسته های شیر دو مورد را رعایت کرد.

• محیط تاریک

اگر شیر پاستوریزه در معرض هر نوع نوری اعم از آفتاب یا نور مصنوعی قرار بگیرد اسید آمینه متیونین آن تجزیه شده و موجب بد طعم شدن و از دست دادن ویتامین ها آن می شود.

• محیط سرد

برای جلوگیری از رشد باکتری ها و فساد شیر بایستی بسته های شیر تا ارسال به بازار مصرف در یک محیط خنک مانند سردخانه قرار داده شوند.

آیس بانک – Ice banck

در کارخانجات بزرگ لبنی که تجهیزات بسیاری در حال کار هستند و نیاز به سرد شدن مداوم دارند، هزینه های برق گزافی را به کارفرما تحمیل می نماید. لذا با استفاده از آیس بانک می توان در طول شب و زمان غیر پیک و  با هزینه کمتر، یخ را تولید و در طول روز از آن استفاده کرد. بدین ترتیب هم فشار کمتری به ماشین آلات برودتی وارد شده و هم در هزینه های مصرفی صرفه جویی خواهد شد.

پلیت کولر Plate Cooler

در خطوط تولید شیر با ظرفیت بالا از پلیت کولرها استفاده می شود. این دستگاه در واقع همان مبدل های حرارتی صفحه ای است با این تفاوت که بجای گرم کردن شیر، دمای آن را تا ۴ درجه سانتی گراد خنک می کند.

پلیت کولر به طور معمول در یک خط تولید شیر پاستوریزه در دو محل نصب می شود.

• در مرحله جداسازی و بعد از سپراتور تا شیری را که بر اساس جداسازی گرم شده است را خنک کند.
• در مرحله سرد کردن شیر پس از پاستوریزاتور نصب می شود.

 دیراتور Deaerator

در صورت بالا بودن میزان هوای مخلوط با شیر یا طعم بد یا بوی نا مطبوع شیر (حاصل از خوراک دام نامناسب  مانند پیاز) ، آن را به محفظه خلا فرستاده و عمل هواگیری با استفاده از فشار بخار آب صورت می پذیرد و از این طریق چگالی شیر نیز بهبود می یابد. این دستگاه شامل پمپ وکیوم، تابلو کنترلر، مخزن خلا و دریچه می باشد.

هموژنیزاتور Milk homogenizer

هموژنایزر از ماشین آلات خط تولید شیر می باشد که برای همگن سازی یا شکستن مولکول های چربی استفاده می شود. هموژنایزر بعد از پاستوریزاتور نصب می شود.

در این فرایند شیر ۴۰-۵۰ درجه با مکش بوسیله خلا ایجاد شده از عمل رفت و برگشت سیلندرهای هموژنیزاتور، با فشار بالا به صفحات مشبک ریز دستگاه پمپاژ می شود که طی آن مولکول های چربی کوچک تر و به طور یکنواخت در شیر پراکنده شده و روی سطح یا اطراف بطری نمی چسبد و طعم لطیف تر، رنگی سفیدتر و بویی مطبوع نیز بدست می آورد.

بسته به نیاز و درصد چربی شیر، می توان از هموژنیزاتورهای تک مرحله یا دو مرحله ای در خطوط تولید استفاده نمود.

پاستوریزاتور Milk pasteurizer

پاستوریزاتور از مهمترین تجهیزات خط تولید لبنیات به شمار می رود و فرآیند اصلی که همان پاستوریزه کردن شیر است را برعهده دارد.

فرایند حرارتی در یک دستگاه پاستوریزاتور بدین صورت است که شیر را از صفحات فولادی ضد زنگ داغ عبور داده و بسته به روش پاستوریزاسیون در دمای مد نظر گرم نگه می دارند و پس از اتمام مدت زمان معین، تا دمای ۳٫۸۹ درجه سانتی گراد  سرد می شود. سپس شیر خروجی چک و آزمایش می شود اگر فرایند پاستوریزاسیون به طور کامل انجام شده بود، شیر به بخش بسته بندی ارسال می شود و در غیر این صورت برای پاستوریزه شدن مجدد به چرخه باز می گردد.